ŞİFA VE LEZZET KAYNAĞI ENGİNAR
Enginar (Cynara scolymus), Asteraceae familyasından halk arasında deve dikeni olarak bilinen mavi-mor renkli çiçekler açan, 50-150 cm boyunda çok senelik otsu bir bitkidir.
Akdeniz Havzası ve Kıbrıs enginarın anavatanıdır. Bunun yanında, Batı ve Doğu Akdeniz ülkeleri ile Kuzey Afrika ve Güney Avrupa ülkelerinde hem yabani formları, hem de kültür formlarına rastlanmaktadır.
Enginar çok yıllık bir bitkidir. Toprak üstü organları bir yıllık, toprak altında bulunan kök kısmı ise çok yıllıktır. Bulunduğu yerde 8-10 yıl kalabilir ve ürün verir. Ancak ekonomik bir üretim için 5-6 yılda bir plantasyon yenilenmelidir.
Gövdeleri dik, kuvvetli, sert ve boyuna olukludur. Yaprakları sapsız, büyük, uzun-oval ve
parçalıdır. Çiçekler üst yaprakların koltuğundan çıkan, uzun sapların ucunda büyük başçıklar halinde toplanmıştır. Çiçek tablası etlidir. Hepsi tüp şeklinde olan çiçekleri ve bunların aralarında bulunan tüyleri taşır. Enginar, yüksek besin değerinin yanı sıra içki ve yem sanayinde, boya ve kozmetik yapımında ve eczacılıkta kullanılmaktadır.
Enginarın yenen kısmı çiçek tablası ve çiçek tablasında bulunan yapraklarıdır (brakte yaprakları). Taze dönemlerde ise sap kısmında belli bir bölümü değerlendirilmektedir.
Enginar ülkemizde genelde taze tüketilen bir sebze olmasına karşın, diğer ülkelerin birçoğunda genelde konserve olarak tüketilmektedir. Konserve sanayinde etli ve büyük tablalı çeşitlerin kullanılmaktadır. Ayrıca brakte yaprakları ile birlikte tam olarak konserve edilebilen ve pratikte enginar kalbi olarak bilinen küçük başlı çeşitlerin konserveleri de önemli boyutta kullanım alanı bulmuştur. Bu çeşitlerin 1 kg. 12-14 adet baş bulunur.
Enginar, eski Yunan ve Roma Dönemi'nden beri bilinen ve bu dönemlerde kral sofralarının en geçerli yemeği olarak tüketilen bir sebzedir. Enginar 15. yüzyıldan beri Avrupa'da sebze olarak değerlendirilmekte olup, 16. yüzyılda Fransa, Almanya ve İngiltere'ye yayılmış, 17. yüzyılda Amerika'ya girmiştir. |
